Fosfor yüksekliği nedir? 7 zararı nedir? Fosfor düşüklüğü nedir? Sağlığa yararları nelerdir? Fosfor gereksinimleri nedir?
Fosfor ne demek?
Fosfor, vücudun bir dizi temel işlevi yerine getirmesi için ihtiyaç duyduğu bir mineraldir.
Birçok gıdada doğal olarak bulunur, ancak gıda işleme de daha fazla fosfor ekleyebilir.
Vücut, kemikleri güçlü ve sağlıklı tutmak için fosfor kullanır. Fosfor ayrıca atıkların giderilmesine ve hasarlı dokuların onarılmasına yardımcı olur.
Çoğu insan diyetleri yoluyla yeterince fosfor alır.
Bununla birlikte, böbrek hastalığı veya diyabet gibi belirli sağlık koşullarına sahip kişilerin fosfor alımlarını ayarlamaları gerekebilir.
Fosfor nedir?
Diyet fosforu, böbrek fonksiyonu da dahil olmak üzere bir dizi vücut fonksiyonuna katkıda bulunur.
Fosfor, vücudun kemik ve diş yapmak, hücre ve dokuları büyüten ve onaran proteinler yapmak için kullandığı bir mineraldir.
Fosfor ayrıca vücudun karbonhidratları veya şekerleri nasıl işlediği konusunda da rol oynar.
Bütün organizmalar için fosfor birleşimleri (fosfodiester bağları) DNA yapıları için büyük önem taşır.
Bunun dışında insan vücudu fosfora kemik ve diş oluşumu, hücre büyümesi ve onarımı, enerji üretimi, kalp kasının kasılması, sinir ve kas hareketleri, böbrek işlevleri açısından ihtiyaç duyar.
Fosfor ayrıca vitaminlerin kullanımı ile besinlerin enerjiye dönüştürülmesinde yardımcı olarak vücuda yarar sağlar.
Fosfat (fosforun %85 kadarı kemikte fosfat formunda depolanır) hücre içi sıvıların ana anyonudur.
Fosfatlar dönüştürülebilir olmalarından ötürü, birçok koenzim sisteminin ve metabolizma fonksiyonlarının işlemesi için gerekli bileşiklerle birleşme yeteneğine sahiptir.
Fosfatların birçok önemli reaksiyonları özellikle ATP, ADP ve fosfokreatinin işlevleri ile ilişkilidir.
Fosforun bedensel işlevlere katkısı nedir?
- sinir sistemi
- böbrek fonksiyonu
- kas kasılması
- kalp atışı düzenlemesi
Fosforun sağlığa yararları nelerdir? Fosforun yararları nedir? Fosfor ne işe yarar?
Fosfor, vücuttaki birçok farklı sistemi etkilediği için sayısız sağlık yararı sunar.
Fosforun faydalarından bazıları şunlardır.
- kemikleri ve dişleri güçlü tutmak
- kasların kasılmasına yardımcı olmak
- egzersiz sonrası kas iyileşmesine yardımcı olmak
- böbreklerden atıkların filtrelenmesi ve uzaklaştırılması
- vücutta sağlıklı sinir iletimini teşvik etmek
- DNA ve RNA yapımı
- vücudun enerji kullanımını ve depolanmasını yönetmek
Fosfor hangi besinlerde bulunur? Fosfor içeren besinler nelerdir?
Fosfor oranı yüksek yiyecekler arasında deniz ürünleri, tavuk ve tohumlar bulunur.
Çoğu insan, özellikle protein ve kalsiyum içeren bol miktarda yiyecek yerlerse, diyetlerinde yeterince fosfor alır.
Protein açısından zengin gıdaların çoğu mükemmel fosfor kaynaklarıdır.
Bu yiyecekler şunları içerir:
- Tavuk
- Deniz ürünleri
- tohumlar
- yoğurt ve süzme peynir gibi az yağlı süt ürünleri
- fındık
- Et ve kümes hayvanları
- Balık
- Süt ve diğer süt ürünleri
- Yumurtalar
Protein oranı daha az olan diğer yiyecekler de iyi fosfor kaynakları olabilir, ancak vücut bu gıdalardaki fosforu o kadar kolay emmez.
Örnek vermek gerekirse
- sarımsak
- patates
- kepekli tahıllar
- brokoli
- kurutulmuş meyve sayılabilir.
Ne kadar fosfor’a ihtiyacım var?
Fosfor ihtiyacı, yaşa göre değişir ve bir kişinin altında yatan herhangi bir tıbbi durumu olup olmadığına bağlıdır.
İnsanlar genellikle günde aşağıdaki miktarlarda fosfora ihtiyaç duyarlar.
Yaş grubuna göre fosfor gereksinimleri nedir? Yaşa göre ne kadar fosfor almalıyım?
bebekler (0-6 ay)
100 miligram (mg)
bebekler (7-12 ay)
275 mg
çocuklar (1-3 yaş)
460 mg
çocuklar (4-8 yaş)
500 mg
çocuklar (9-18 yaş)
1.250 mg
9-18 yaş ile 18 yaş altı gebe ve emzikliler için
1250 mg/gün,
19 yaş ve üzeri yetişkinler ile 19 yaş ve üzeri olan gebe ve emzikliler için
700 mg/gün’dür.
Fosfor sembolü nedir? Fosforun sembolü
Fosfor insan vücudunda kalsiyumdan sonra en fazla bulunan kimyasal elementtir. Simgesi (sembolü) P ve atom numarası 15 dir.
Fosfor yüksekliği nedir? (Hiperfosfatemi nedir?)
Yetersiz beslenme veya bazı sağlık koşulları sonucunda kanda bulunması gereken değerin altına düşmesine fosfor eksikliği denir.
Fosfor, yaygın olarak tüketilen gıdalarda bol miktarda bulunuyor. Paketlenmiş yiyeceklere de sentetik olarak ekleniyor. Aynı zamanda bağırsaktan iyi emildiği için eksikliği nadir olarak görülüyor.
Çok fazla fosfor almak çoğu insan için sorun değildir.
Ancak bununla birlikte, kronik böbrek hastalığı olan veya vücutları kalsiyumu işlemede sorun yaşayan kişiler için çok fazla fosfor birikmesi mümkündür.
Bir kişinin kanında aşırı yüksek fosfor seviyeleri olduğunda, fosfor kalsiyumu kemiklerden çekerek zayıf bırakabilir.
Ayrıca vücudun yumuşak dokularında birikinti oluşturmak için kalsiyum ile birleşebilir.
Bu birikintiler kalp krizi, felç veya ölüm riskinin artmasına neden olabilir.
Son araştırmalar, vücutta çok fazla fosforun bir kişinin sağlığı için uzmanların başlangıçta düşündüğünden daha tehlikeli olabileceğini öne sürmüştür.
Fosfor, bazen fazla alınıp plazmada olması gereken oranın daha üzerinde bulunabilir. bu durumda bu konudan bahsedebiliriz.
Fosfor yüksekliği neden olur?
- Kalsiyum ve magnezyum yetersizliği,
- D vitamini fazlalığı gibi vitamin mineral dengesizlikleri
- Diyabetik ketoasidoz, hipoparatiroidizm,
- Böbrek ve karaciğer hastalıkları, iltihaplı hastalıklar
- Kas dokularının ani yıkımı
- Kemoterapi hastalarının kullandığı ilaçlar
- Beslenme yoluyla bu minerali içeren gıdaların fazla tüketilmesi
Aşırı fosfor tüketimi nelere sebep olabilir? Fosforun 7 zararı, fosfor yüksekliği belirtisi,
- idrarda böbrek hasarını gösterebilen anormal protein
- Ölüm riskini artırabilir.
- böbrek fonksiyonları daha düşük çalışır.
- Kardiyovasküler hastalık riskini artırır
- damar kireçlenmesine yol açabilir
- kalp krizine yol açabilir
- felce yol acabilir.
İnsanlarda çok fazla fosfor riskini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Fosforu yükseltmek için ne yapmalıyım?
- Öncelikli olarak düzenli beslenmeniz gerekmektedir.
- Her türlü vitamin ve mineralden zengin gıdalara sahip dengeli beslenmelisiniz
- Alkol ve stresten uzak durulmalı.
- Fosfor takviyesi alınabilir.
Ayrıca fosforu yükseltmek için aşağıdaki ürünleri tüketebilirsiniz.
- Süt,
- yoğurt,
- işlenmiş peynir,
- yumurta,
- dondurma,
- çikolata,
- kurutulmuş meyve,
- tam tahıllar,
- fasulye,
- fındık,
- badem,
- karaciğer,
- kırmızı et,
- tavuk,
- hindi,
- balık,
- patates,
- aromalı sular,
- gazlı içecekler,
- enerji içecekleri,
- soya sütü,
- sarımsak,
- brokoli,
- bezelye
- kabak çekirdeği
yüksek fosforlu besinlerdir.
Bu besinleri dengeli şekilde alarak fosfor seviyenizi yükseltebilirsiniz.
Fosfor eksikliği nedenleri nelerdir? Fosfor eksikliği sebepleri
Alkolizm, kalsiyum eksikliği, paratiroid hormonu yüksekliği, diyabet, gıdalardan çok az fosfat alımı, D vitamini eksikliği, anoreksiya
Fosfor eksikliği belirtileri nelerdir?
Eklem, kas ağrısı, kemiklerde güçsüzlük, iştahsızlık, sinirlilik, kaygı. halsizlik, karıncalanma, uyuşma, ciltte matlaşma, odaklanmada zorluk çekme
Fosforu düşürmek için ne yapmalıyım?
İlk olarak bu duruma sebep olan etmen belirlenerek buna yönelik bir tedavi uygulanır.
Gerektiğinde kalsiyum içeren gıda takviyeleri, idrar sökücü veya alüminyum hidroksit içeren bazı ilaçlar verilir.
Fosforu düşürmek için neyi az tüketmeliyim?
- süt,
- yumurta,
- karaciğer,
- patates,
- fasulye
gibi gıdalar mümkün olduğunca az tüketilmelidir.
Fosforu düşürmek için hangi gıdaları tüketmeliyim?
- Badem-pirinç sütü,
- yabani av hayvanları,
- tamamen doğal kümes hayvanları,
- su,
- katkısız meyve suları,
- elma,
- çilek,
- ayva,
- üzüm,
- havuç,
- salatalık
gibi meyve ve sebzeler gibi fosfor oranı düşük olduğu için tüketebilirsiniz.