tarafından 
Duyular arası aktarma nedir? 23 örnek cümle, Duyular arası aktarma nasıl yapılır? Konu anlatımı, deyim aktarması (anlam aktarması) nedir?
Duyular arası aktarma nedir? Duyular arası aktarma ne demek?
Duyular arası aktarma, 5 duyu uzvumuza ait duyuların anlatımı güçlendirmesi ve daha iyi tasvir etmesi için öteki duyular yerine kullanılmasına denir.
Duyular arası aktarma, birtakım duyulara ait sözcüklerin, duyular içinde aktarmaya uğrayarak öteki duyuların yerine kullanılması şeklinde kullanılmasına duyular arası transfer ismi verilir.
Bunu yaparken birtakım durumlarda benzetmeden, birtakım durumlarda de kelimelerin yakın anlamlılığından yararlanılır.
Bazı duyulara ait kelimeler, birtakım durumlarda duyular arası aktarmaya uğrayarak öteki duyuların yerine kullanılabilir. Bu birtakım durumlarda benzetme birtakım durumlarda de yakınlık ilgisiyle gerçekleşir.
Bu şekilde, bir duyunun öteki bir duyuya ait durumu anlatım etmek için kullanılmasına “duyular arası aktarma” denilmektedir.
Özellikle sanatlı söyleyişlerde, sözün etkileyiciliğini arttırmak ya da bir durumu daha iyi anlatım edebilmek için bu deyim aktarması yönteminden yararlanılır.
Türkçede deyim aktarmaları mevzu başlığına ait bu vakası şu şekilde örnekleyebiliriz: “Tatlı” sözcüğünün reel anlamını düşünelim.
Bu anlam, direkt olarak “tatma” duyusu ile ilgilidir. Fakat size “Çok tatlı bakışları var.” cümlesinde kullanılan “tatlı” kelimesi ise, bakışların güzelliğini betimlemek için kullanılmıştır ve tatma duyusu direkt olarak görme duyusuna aktarılmıştır.
İşte bu örnekte, “tatma -> görme” duyuları içinde transfer yapılmıştır.
Duyular arası aktarma nasıl yapılır?
Türkçede deyim aktarmaları, başlığı altında incelenen bu mevzu beş duyunun yani tatma, dokunma, koklama, işitme, görme hislerinin birbirleri içinde yer değiştirmesi şeklinde gerçekleşir.
Bazı duyulara ait olan kelimeler, birtakım durumlarda duyular arası aktarmaya uğrar ve birtakım zamanlar öteki duyuların yerine kullanılabilir.
Bu birtakım durumlarda yakınlık birtakım durumlarda de benzetme yakınlık ilgisi ile gerçekleşir. Bu şekilde, bir duyunun öteki bir duyuya ait olan halini anlatım etmek için kullanılmasına “duyular arası aktarma” ismi verilir.
Özellikle de sanatlı söyleyişlerde, sözün etkileyiciliğini arttırmak ya da bir durumu oldukça daha iyi anlatım edebilmek için deyim aktarması yönteminden yararlanılır.
Türkçede deyim aktarmaları başlığı altında incelenen bu vakaya şu şekilde misal verebiliriz: “Tatlı” sözcüğünün reel anlamını düşünecek olursak, bu anlam, aslında direkt olarak “tatma” duyusu ile ilgilidir.
Ama size “Çok tatlı bakıyor.” cümlesinde kullanılan “tatlı” kelimesi de, bakışların güzelliğini açıklamak için kullanılıyor.
Aynı zamanda tatma duyusu direkt olarak görme duyusuna aktarılıyor. Bu misal sayesinde, “görme ve tatma” duyuları içinde transfer yapılıyor.
Duyu Aktarımı Örnekleri ile Konu Anlatımı
Duyu aktarımı, yazınsal eserlerde ve şiirlerde de sıkça kullanılır. Duyu transferi için misal vermek gerekirse: “Sanatçının ipek sesi herkesi büyüledi.”, “Arkadaşının sert lafları onu yaraladı.” gibi cümleler sıkça kullanılır.
Görüldüğü gibi sözün yaralaması da olası değildir.
Bu cümlelerde bir duygu transferi yapılmıştır. Duygu aktarımı, duyguların net ve anlaşılır bir halde aktarılmasını sağlar.
Tüm bu örnekler incelenmiş olduğu zaman, hepsinde beş duyumuzdan biri olan “dokunma, işitme, tatma, koklama, görme” hislerinin birbirleri içinde yer değiştirdiğini de kolaylıkla görebiliriz.
Genellikle de tatma ve dokunma duyuları ile görme duyusu içinde transfer yapılmakla birlikte, bütün duyular için değişik örnekler verilebilir.
Bu hususta “insandan doğaya, insandan insana ve doğadan tabiata aktarım” da birtakım zamanlar yapılabiliyor. Duyular arası aktarım, tatma, dokunma, işitme, koklama ve görmek gibi duyuların değişik şekilde yer değiştirerek kullanılmasına da denebilir.
Duyu aktarması yaparken kullanılan ifadeler bunun yanı sıra deyim anlamına da gelir.
Duyu transferi bir ya da daha oldukça duyumuza değişik özelliklerin öteki duyulara aktarılması olarak açıklanır.
Diğer bir tabirle de görme duyusu hakkında bir özelliğin duyma, tat alma özelliğiyle koklama hususi durumunun birbirine aktarılması işlemine verilen isimdir.
Mesela, sıcak sözcüğü genellikle, dokunma duyusu ile algılanır. Ama “sıcak renkler” olarak kullanıldığında bu deyim, görme duyumuza geçmiş olur.
Duyu aktarımı, bunun yanı sıra deyim aktarması anlamı taşır.
Duyular arası aktarma örnek cümleler
- Arkadaşlarla bir araya gelince sıcak bir ortam oluştu.
- Bir süredir bana niçin soğuk davranıyorsun?
- Odada keskin bir kömür kokusu vardı.
- O, oldukça sığ kanaatleri olan bir insan.
- Kadife sesiyle hepimizi büyüledi.
- Sokaktan gelen acı fren sesi içimizi ürpertti.
- Derin bakışlarının esaretinde kaldık.
- Bu tür resimlerde sıcak renkler kullanmalısın.
- Sert sözlerin hepimizi yaraladı.
- Akrabalarla buluşunca oldukça sıcak bir ortam oluştu.
- Kahvenin kokusu oldukça sert imiş.
- Bana bir süredir niçin soğuk davranıyorsun?
- İpek tenine her takı yakışır.
- Kadife sesi ile bütün izleyenleri büyülemeyi başardı.
- Derin bakışlarının esiri olduk.
- O, birçok hususta oldukça sığ düşünüyor.
- 10 Kasımda, Atatürk’ü anma gününde çalan acı siren herkesi ağlattı.
- Sert lafları ile herkesi yaraladı.
- Sana sıcak renklerin olduğu giysiler oldukça yakışıyor.
- Bugün bana oldukça soğuktu.
- O acı konuşmayı sever.
- Keskin bakışları, beni alıp götürür.
- Teni kadife gibiydi.
No: Duyular arası aktarma, deyim aktarması ile karıştırılmamalıdır.
Deyim Aktarması (Anlam Aktarması) Nedir?
Deyim aktarması yani öteki ismiyle anlam aktarması bir sözcüğün benzetme amacı ile öteki bir sözcük yerine kullanılmasıdır.
Diğer bir tanımı insana has bir kavramın doğaya, tabiata has bir kavramın insana aktarılmasına deyim aktarması denir.
Benim ufak meleğim nerede? cümlesinde çocuğum, kızım gibi sözcükler yerine melek sözcüğü kullanılmıştır. Benzerlik amaçlı bu tür kullanımlar deyim aktarmalarıdır.
Deyim Aktarmaları Nasıl Yapılır?
İnsandan Doğaya aktarmalar (İnsana Özgü Kavramların Doğaya Aktarılması)
Bu şekilde meydana getirilen aktarmalarda insanlara ait olan özellikler doğadaki nesnelere verilir.
Örnek
- Kuşlar sevinç içerisinde cıvıldaşıyor.
- Ovadaki tüm çiçekler el ele tutuşmuş, hep bir ağızdan şarkı söylüyorlardı.
Doğadan insana aktarmalar (Doğaya Özgü Kavramların İnsana Aktarılması)
Doğadaki özelliklerin insanlarla beraber kullanılmasıdır.
Örnek
- Olgun tavırlarıyla her insanın beğenisini kazandı.(Olgunluk tabiata ait bir özelliktir)
- Bedir’in aslanları fakat bu kadar şanlı idi.
- Dalgalanır çılgın gönül şafakta.
- Kalbim yırtılıyor her nefesimde.
- Sert bir insan olduğu belliydi.(Sertlik)
Duyu Aktarmaları
Bir duyuya ait olan kavramların öteki duyular ile beraber kullanılmasıdır.
Örnek
- Acı bir feryat duyuldu. (Tat alma duyusundan işitme duyusuna)
- Keskin bir koku içeriye yayılmıştı. (Dokunma duyusundan koklama duyusuna)
Doğayla İlgili Kavramların Doğaya Aktarılması
Örnek
- Karlar uçuşurdu camlarda.
- Rüzgârlar ulurdu sabaha kadar.
Bir Duyunun Diğer Duyuya Aktarılması
Örnek
- Hâlâ kafamda onun sıcak gülüşü, tatlı bakışı. (Dokunma-Görmeye)
- Nasıl unutabilirim o yumuşak konuşmayı. (Dokunma-Duymaya)
- Sokaktan acı bir fren sesi geldi. (Tatma-Duymaya)
- Onun keskin bakışları hepimizi korkuttu. (Dokunma-Görmeye)
Şiirde Deyim Aktarmaları
İnsan dilinin mühim özelliklerinden biri, bir nesneyi daha güçlü, daha canlı anlatabilmek için, onunla benzerliği, yakınlığı bulunan bir öteki nesnenin adıyla anma eğilimidir.
